Μια βόλτα στη Σαμαρκάνδη

Σε πιο τετριμμένα κι ενοχλητικά θέματα. Από το σάιτ της Δημιουργία, Ξανά, και τη θέση του κόμματος για τη μετανάστευση:

'Δεν μπορούμε να μην σκεφτούμε ότι πολύ πιθανόν η συμπεριφορά της Τουρκίας να μην έχει μόνο οικονομικά κίνητρα αλλά να σχετίζεται με το σχέδιο που πολλές φορές έχει διατυπωθεί ανοιχτά από ισλαμιστικούς κύκλους για άλωση της Χριστιανικής Ευρώπης από τον μουσουλμανικό κόσμο μέσω των μεταναστών και των αθρόων γεννήσεων που είναι ο κανόνας στις μουσουλμανικές οικογένειες. Σύμφωνα με έγκυρες μελέτες που κανένας δεν έχει αφισβητήσει, σε 50 το πολύ χρόνια οι μουσουλμάνοι θα είναι περισσότεροι από τους Χριστιανούς στην Ευρώπη, αν η Ευρώπη συνεχίσει να εθελοτυφλεί και να τους δέχεται. Πολύ θα θέλαμε στον 21ο αιώνα να μην μιλούσαμε πια για «πόλεμο», έστω και συγκαλυμμένο, των θρησκειών. Όμως αυτή τη στιγμή υπάρχουν δύο παράλληλοι κόσμοι που ζουν σε διαφορετικές εποχές. Ο Χριστιανικός κόσμος πέρασε τον δικό του Μεσαίωνα. Βιαιοπράγησε, προκάλεσε ποταμούς αιμάτων, έδειξε την πιο αντιχριστιανική συμπεριφορά και στους δικούς του πιστούς και στους πιστούς άλλων θρησκειών, αλλά, επί τέλους, κατάφερε να υιοθετήσει ένα πλαίσιο ανεκτικότητας. Ναι, υπάρχουν και Χριστιανοί φανατικοί. Όμως δεν απειλούν πια κανέναν και δεν εκπονούν σχέδια νέων σταυροφοριών. Ο Μουσουλμανικός κόσμος ακόμα δεν έχει μπει στη δική του Αναγέννηση. Δεν θα υπήρχε κανένα πρόβλημα συνύπαρξης των θρησκειών, αν όλες είχαν παρόμοιο πολιτισμικό κώδικα. Δεν έχουν. Γι’ αυτό, μέχρι να αποκτήσουν, μέχρι να υπάρξουν οι μουσουλμάνοι Σπινόζα, Μοντεσκιέ, Βολταίρος, Ντιντερό, Ρουσσώ, η Ευρώπη οφείλει να θωρακίσει τον εαυτό της και να σταματήσει να βλέπει «χαλαρά» την εισβολή τόσων ανομοιογενών στοιχείων μέσα στους κόλπους της.'

Τι να πρωτοσχολιάσει μια καρδιά, μα τι. Ενδεικτικά και συνοπτικά, γιατί έχει κανείς κι άλλες δουλειές. Ένα: γιατί μια τέτοιου είδους παρέκβαση όταν κανείς συζητά επιστημονικά, υποτίθεται, και με ψυχραιμία ένα κοινωνικό φαινόμενο όπως η παράνομη μετανάστευση; Τι εξυπηρετεί μια επιχειρηματολόγια που καθώς επεκτείνεται τείνει να μοιάσει κακοφτιαγμένη, απολύτως παιδαριώδη συνομωσιολογία; Δεύτερον: είναι πολύ θλιβερό να συνειδητοποιεί κανείς πως ένα κόμμα, το οποίο σε πολλές του θέσεις ακολουθεί προοδευτικό, ανοιχτόμυαλο και δημιουργικά τολμηρό λόγο, να παρουσιάζει τέτοιου είδους έλλειψη μόρφωσης σε θέματα τόσο κοινά και παράλληλα φλέγοντα κι επιτακτικά. Γιατί περί έλλειψης μόρφωσης πρόκειται όταν κανείς μπαίνει στη διαδικασία να συγκρίνει την ποιότητα πολιτισμών και διολισθαίνει σ'άκραντη ισλαμοφοβία. Ούτε οι χειρότεροι Ρεπουμπλικανοί της Αμερικής του 9/11. Τρίτον, αν και θα μπορούσε να'ναι με το δεύτερον: 'Ο Μουσουλμανικός κόσμος ακόμα δεν έχει μπει στη δική του Αναγέννηση'. Αλήθεια; Βρε τι μας λες! 'Orientalism' by Edward Said, καταρχήν. Ό,τι δεν καταλαβαίνουμε, μας είναι άγνωστο. Σάστισα. Τι να πει κανείς; Πως αυτό που ο δυτικός πολιτισμός ονομάζει προς ευκολία του ΙΣΛΑΜ δεν είναι ένα ομοιογενές ΠΡΑΜΑ; Πώς ο πλούτος του και η ποικιλία του είναι σαν τις καλλιγραφίες και τα πέρσικα χαλιά του 16ου και το εξωτερικό του τζαμιού της Χεράτ, στο Αφγανιστάν: περίτεχνοι κι αριστουργηματικοί. Τώρα, βέβαια, ποια είμαι γω να υπερασπιστώ τον πολιτισμό του Ισλάμ; Και τι ανάγκη δηλαδή έχει προς υπέρασπιση. Οι νοήμονες εκτιμούν (αιρετικό ύφος, που δεν θα έπρεπε να'ναι αιρετικό).

Black man deep inside

Αποστροφή προς κάθε τι της πολιτικής σκηνής. Έπειτα, ο πόνος που έχει δημιουργήσει κουφάρι στα σωθικά, και βρίσκει πάντα τη θέση του στο γυρισμό του. Κατά τ'άλλα μερικά πάρτι στην άγνωστη φιλοσοφική, προβολές στο πολυτεχνείο, φίλοι να παίζουν μπλουζ σ'έναν κοινωνικό χώρο, ενώ σε άλλον ζευγάρια να χορεύουν τανγκό του μεσονυχτίου στο ημίφως της ΔΕΗ και των χαρατσιών. Άτεχνη, κακόγουστη αφισοκόλληση θα'ταν το κοινό θέμα, αν έπρεπε οπωσδήποτε αυτό ν'αποδοθεί σε λέξεις.

Καμιά φορά ίσως να παρηγοριέται κανείς λέγοντας πως κάθε τι, μα κάθε τι, έτσι όπως έχει τη δύναμη να χτυπήσει οδυνηρά, μπορεί ακόμη να μετουσιωθεί. Δηλαδή, για να γίνω κατανοητή, κάθε ατυχία μπορεί να ζυμωθεί, κι αν είσαι κιθαρίστας παραδείγματος χάριν, να σου προσφέρει μία συγχορδία. Δεν είναι μικρό πράμα... Αν είσαι ποιητής, να σου αφήσει στο δύσκολο, βραδινό κομοδίνο έναν στίχο. Κι έπειτα, αυτό που λέει ο Μπέκετ. Mots survivants de la vie, encore une fois tenez-lui compagnie (δανεικό κι αγύριστο το βιβλίο όπου διάβασα αυτό το τσιτάτο, οπότε ας μου συγχωρεθούν τα πιθανά λάθη, εκ μνήμης ορμώμενα. Θα μεταφράσω επίσης, γιατί τα κάνω όλα εκτός από ρίμα: Λέξεις που επιζήσατε μιας ζωής, μια ακόμη φορά, κρατήστε του συντροφιά).

Χθες, καθώς βρισκόμουν στη χαρούμενη παραζάλη, και κατέβαινα τα μαρμάρινα σκαλιά της παλιάς, νεοκλασσικής οικοδομής, τραγουδούσα προσπαθώντας να μιμηθώ τη Billie Holiday, και βεβαίως αποτυχαίνοντας οικτρά, αλλά δίχως να το καταλαβαίνω, και δίχως να στενοχωριέμαι δηλαδή. Έπειτα, ενώ χαιρετούσα την παρέα, ένας τύπος αμυδρά μου ψιθύρισε το όνομα του τελευταίου τραγουδιού που έπαιξε η μπάντα επί σκηνής. Ήξερα πως θα το ξεχάσω, κι έτσι το'κανα αυτόματα 'πρόχειρο' στο κινητό μου. Μακάρι να'μουν η Billie Holiday.

Ναι.

Let's go

Όλη μέρα σήμερα. Ίσως η καλύτερη εκτέλεση κομματιού.

Scetches for a summer

Πρώτη φορά σήμερα παρατήρησα τις παραστάσεις της Καμάρας. Τόσα χρόνια ήξερα μόνο να δίνω ραντεβού υπό την καμπή τούτη. Κύρτωση ας πούμε, που κάπως στη συνέχεια κυρτώνει, στρογγυλεύει και τους ώμους. Βάρος αβάσταχο εν τέλει, μια μικρογραφία εξήγησης του πώς και του γιατί.

Θέλω να πω, οι πιο κοντινές στο έδαφος παραστάσεις σαν να'χουν γλυφτεί σχεδόν παντελώς από το νέφος, τη μόλυνση, τα πτερόεντα περαστικών που με άνεση ξεστομούν, 'Γιάννη, από πού έρχεσαι, να σε κεράσω ένα παγωτούλι, από δω πιο κάτω, από το Ble, επιτυχημένη ελληνική επιχείρηση που όμως, δυστυχώς αλήθεια, δεν πληρώνει τους εργαζόμενούς της'.

Μετεμφυλιακό κράτος - ένα κεφάλαιο από την ιστορία που έχει ποτίσει τις σχέσεις όλων, όπως σιγά σιγά καταλαβαίνω. Αναμεταξύ, καθώς πιάνονται αγκαζέ, σε σφιχταγκαλιασμούς του δροσερού πρωινού 'μην μ'αφήσεις. Μα γιατί να σ'αφήσω; Ξέρω, θα μ'αφήσεις'. Δηλαδή - εύλογο το ερώτημα - μέχρι κι η διαπροσωπική σύγκρουση (ποτέ αναίμακτη η όποια σύνδεση μεταξύ αξιόλογων περιεχομένων, γι'αυτό μιλώ για σωματικά προιόντα κι υποπροιόντα) ορίζεται με όρους πολιτικούς; Μα βέβαια. Αμειγώς ηθική η πολιτική στην αρχική της σημασία. Η αποστασία του Σαμαρά, η υπέρμετρη φιλοδοξία αυτουνού και του Τσιπρί, η διαφθορά που μόνο ενδεικτικά καταλογίζουμε στο Βενιζέλο, δεν πρέπει να'χουν την ισχύ να καταργήσουν ή να διαστρεβλώσουν τα φορτία των λέξεων, και πόσο μάλλον τις ετυμολογίες των λέξεων. Κάπου να φανεί χρήσιμη η αρχαιότης, βρε παιδί μου. Αλλιώς - τι στο διάολο;

Πεθαίνω σαν χώρα, γράφει ένας θεατρικός συγγραφέας, και γεννιέται το ερώτημα περί ορίων της εθνικής ταυτότητας. Πρώτα άνθρωπος ή πρώτα Έλλην; Αλίμονο αν είναι το δεύτερο. Κι όχι τώρα που βυθιζόμαστε, αλλά θέλω να πιστεύω πως πάντα θα το΄λεγα. Άσχετα που ο Ελληνισμός είχε (και θέε μου, ίσως έχει) τη δύναμη να διδάξει την αλληλεγγύη.

Πιο πολύ μ'ενοχλεί που δεν είχα τα κότσια να κάνω το γούστο της αδερφούλας μου.

Θα'ρχίσουν να μικραίνουν οι μέρες.

Υ.Γ. Χρησιμοποιώ επίτηδες κάποιους τύπους της καθαρεύουσας, κάνοντας μια μνεία των μικρών ωρών στα πικρά Ευαγγελικά. Γιατί όσο αντιμνημονιακός κι αν κοκορεύεται κανείς, δύσκολα μπορεί να περάσει για αντιμνημονικός (Καθηγητής Μαρωνίτης παραδομένος στη διαύγεια μιας μεθυσμένης παράφρασης). Καλό καλοκαίρι!

Αγαπώ τον Φελλίνι, σαν άνθρωπο που με διδάσκει ανεξάντλητα και εξαντλητικά, σαν φίλο που γνωρίζει βαθιά τα μυστικά μου και τα νομιμοποιεί, σαν σύντροφο που κουβεντιάζει μαζί μου ώρες ατέλειωτες για μυστικιστικές καταβολές και για μια σύγχρονη ερμηνεία τους, τέλος, σαν αποκλειστικό προσωπικό μου Μάγο, που κάθε φορά μου αποκαλύπτει και μιαν αθέατη πλευρά του εαυτού μου, με συμπληρώνει πότε σαν άστρο και πότε σαν πουλί, έτσι που να γίνομαι αγνώριστος, αθέατος και, τελικά, διαφεύγων.

Ο Μάνος Χατζιδάκις για τον Φεντερίκο Φελλίνι. Από τη συλλογή κειμένων 'Ο Καθρέφτης και το Μαχαίρι'.