Σώτη Τριανταφύλλου

Τα Σάββατα στο πανεπιστήμιο έχουν κάτι το ειδυλλιακό ακριβώς επειδή απέχουν από κάθε τι το ειδυλλιακό, από κάθε νησί, από κάθε προσπάθεια κι ερμηνεία κι απόδοση νοήματος. Η γλώσσα κι η μυθοπλασία με έσωσαν και πάλι χθες: επαναλάμβανα στην καλή μου φίλη Κ. (πόσο τυχερή είμαι που τη γνώρισα) πως, δεν πειράζει, το πρωί της Παρασκευής, έγινε και ξύπνησα στο Μπρούκλυν. Κι έτσι, δεν πειράζει, ό,τι συνέβη συνέβη. Ξύπνησα στο Μπρούκλυν, λίγα μέτρα από τη Myrtle & Broadway. Περπάτησα προς τον σταθμό του μετρό και πριν ανέβω τις σκάλες για το τρένο Μ και το νησί Μανχάταν ζήτησα από το εντυπωσιακά, καχύποπτα τακτοποιημένο και καθαρό deli της γειτονιάς ένα μπέιγκελ cinammon raisin, ζεσταμένο, με cream cheese. Ό,τι συνέβη συνέβη, χρειάζομαι μόνο έναν ζεστό καφέ από το Grand Central για να δυναμώσω και να βάλω τον εαυτό μου σε τάξη. Στο βαγόνι είμαστε μισοί μισοί: κάποιοι αποφασισμένοι κι έτοιμοι να πιάσουν τη μέρα από τα κέρατα και να αντέξουν την πλανεύτρα μεγαλούπολη, κι άλλοι που χασμουριόμαστε, δεν λέμε να ξυπνήσουμε. Ντρεπόμουν που'δειχνα ατημέλητη, και που οι ανησυχίες μου ήταν τόσο μικρές, τις σύγκρινα πάνω στα πρόσωπα του κόσμου. Έτρεχε το τρένο κι έβλεπα το Μπρούκλυν από ψηλά να φεύγει να φεύγει και να χάνεται κι εμείς να χωνόμαστε βαθιά στη γη. Σε ένα κτίριο, πριν χαθεί το φως, κάποιο σλόγκαν φωνάζει πάνω από τις κατεστραμμένες ελπίδες "Love Me", κόκκινο, κάνει το Μπρούκλιν ένα σημάδι μέσα στο λογισμό σου πως κι εσύ υπάρχεις όπως μύριοι άλλοι σ'αυτήν την πόλη. Και κρατιέσαι από τα εκστατικά λόγια του Walt Whitman που γιορτάζει και δοξάζει κι αποτίει φόρο τιμής στη μητρόπολη στα μέσα του 19ου αιώνα. Σκέφτεσαι και προσπαθείς να κρατηθείς από το πρώτο κεφάλαιο του Moby Dick όπου ο κόσμος συρρέει στο Battery Park για να ρουφήξει τη θαλάσσια αύρα. Και λες και πάλι, δεν πειράζει, ό,τι και να συμβεί θα'χω πάντα το γράψιμο. Και την ανάμνηση μιας πολύ βαθιάς αγάπης. 

Même pas

Μπιμ μπομ μπουμ! υπάρχει κι άλλο.

my sight was a wound

Το βράδυ της Παρασκευής, εχθές, διάαβασα το La folie du jour του Blanhcot.

Κοιμήθηκα και ξύπνησα πριν το χάραμα γιατί με ενοχλούσε μία νυχτοπεταλούδα που πετάριζε. Σύμβολο του ονείρου που εκτείνει τη δράση του και πλημμυρίζει την πραγματικότητα, θα έλεγα, αν ο Blanchot δεν μου είχε καταργήσει το ονειρώδες ως μια πολύ συγκεκριμένη θήκη στην οποία εφαρμόζουμε την εμπειρία. Η νυχτοπεταλούδα δεν είχε βγει από κάποιο όνειρο μα συνέδεε αυτό ακριβώς που μας αρέσει να σπάμε λες κι είναι πέτρωμα προς κατεργασία στο λατομείο.

Σκέφτομαι τον Μπάντεν Πάουελ απόψε, που παίζει το Manha de Carnaval με το αναμμένο τσιγάρο του στο χέρι. Και σκέφτομαι επίσης τον Κορτάσαρ και τον τρόπο που μιλάει για λαγουδάκια και τις μεγαλύτερες μας απογνώσεις... 

Don't call the doctor doctor

Από την άλλη μεριά του πόνου. Κι όλα ξαναρχινούν. Χθες - τα σκοτάδια του Μπρούκλυν.

Bronxville, NY

Boήθειά μας

Σκέφτηκα πως παραξήλωσε η κατάσταση με το facebook. Ίσως να απέτυχα να το εντάξω με lucidité στη ζωή μου, μα κατά τ'άλλα οι τρόποι μου προέρχονται από μια βασική διαύγεια, και τούτο δω το εργαλείο με ξεπέρασε, και με πίκρανε. Τώρα μάλιστα που οραματίζονται τη μηχανή που μπαίνει μες στο σώμα (φίλε μου, καλέ μου και λαμπρέ μου φίλε Άπα θα με συγχωρήσεις σ'αυτό το σημείο, το "never offline" δεν είναι του στιλ μου), νιώθω πως φτάνω στα όρια. Έχει πλάκα: αυτές τις μέρες η μόδα είναι η σύνταξη μιας λίστας με τα (δέκα) αγαπημένα βιβλία του καθενός. H μόνη ειρωνία συνίσταται στο γεγονός πως όσο πιο πολύ fb τόσο λιγότερο διάβασμα. Δεν νομίζω πως είμαι φοβική. Πιστεύω πρώτα στο ανθρώπινο σώμα και μετά σ'όλα τ'άλλα. 

Μια λίστα θα κάνω όμως, μήπως και προσελκύσω αναγνώστες. Κι έπειτα θα αποσυρθώ, θα δουλέψω ήσυχα απόψε. Εδώ στο πανεπιστήμιο, τοποθέτησα το γραφείο μου έτσι ώστε να κοιτά το παράθυρο. Μπροστά μου πρώτα μια συστάδα δέντρων, θαρρείς κι είμαι χωμένη μέσα τους, σ'ένα αλσύλλιο, κι από πίσω τα φωτεισμένα τσιγκελωτά παράθυρα ενός άλλου κοιτώνα. 

Είναι 11 Σεπτεμβρίου κι ο παροξυσμός των Αμερικάνων δεν λέει να κοπάσει. Bien au contraire.

Voilà la liste. 

Το Καλοκαίρι του Καμύ, Les Nourritures terrestres του André Gide, Έξι Νύχτες στην Ακρόπολη του Σεφέρη, Η Χαμένη Άνοιξη του Τσίρκα, Ο Κολοσσός του Μαρουσίου του Henry Miller, Το Κόκκινο και το Μαύρο του Στεντάλ, Το Σουέλ της Καρυστιάνη, Το Κακό Κορίτσι του Μάριο Βάργκας Λιόσα, A Passage to India του Φόρστερ, Ο Δον Ζουάν του Μολιέρου. O Συνταγματάρχης Λιάπκιν του Καραγάτση, Το Βιβλίο του Μανουέλ του Κορτάσαρ. Βασικά αυτά είναι όσα έχω διαβάσει στη ζωή μου, μην λέμε ψέματα. Και βέβαια οι Καραμαζώφ... 

Φέτος γράφτηκα σ'ένα μάθημα που κρατά και τα δύο εξάμηνα, το οποίο λέγεται Studies in the 19th Century Novel. Θα διαβάσουμε όλους τους μεγάλους. Ξεκινήσαμε με Jane Austen. Χάρη σ'αυτό το μάθημα, επιτέλους θα διαβάσω (η εκπαίδευση εξασφαλίζει πια τον χρόνο της απερίσκεπτης μελέτης, τουλάχιστον αυτό πασχίζει, αυτό έχει συμβεί). 

Από non-fiction, there's this one that has been life-changing: Jazz Cosmopolitanism in Accra; Five Musical Years in Ghana. Aπό τον εθνομουσικολόγο Steven Feld. 

Σταφύλια

Να το γράψουμε, και να το λέμε, και να το'χουμε και στο πετσί μας ακόμη. Ω υπέροχη ζωή. Ω εξαίσια ζωή. Nα μην τελειώσεις ποτέ. 

On n'est sûr de ne jamais faire que ce que l'on est incapable de comprendre. Comprendre, c'est se sentir capable de faire. ASSUMER LE PLUS POSSIBLE D'HUMANITÉ, voilà la bonne formule. 

André Gide 

Les nourritures terrestres, 24 

Oi madrugada imagem di nh`alma

Το κάστρο της Μεθώνης

προς Λαγκάδια Αρκαδίας

Επίδαυρος

Ταξιδεύει με έναν έρωτα στην κοιλιά.

Λιμάνι

Ξεκίνησα τη Πλήξη του Μοράβια. 

Επισκέφθηκα τη photobiennale στο λιμάνι. Ξεχώρισα τον Χριστόφορο Δουλγέρη με το φωτογραφικό του κύκλο "Σχολεία". 

Κατά τ'άλλα: η αγριότητα της επιθυμίας να φωτογραφίσεις τα πάντα, το καφέ ΜΥΘΟΣ στον Έβρο π.χ., ώστε να τα σκαλίσεις, να τα απομαγεύσεις, να τα λερώσεις, να τα μετατρέψεις, να τα σχίσεις σε κομμάτια, να τα ξεριζώσεις, να τα κάνεις δικά σου. Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να παραβλέψω τον φακό ως ξένο σώμα που ενίοτε εισβάλλει. Ψιλά γράμματα, βέβαια...

Από την άλλη, μπροστά από κάποια άλλα έργα, σκεφτόμουν πως το ξέρω το θέμα, το'χω ζήσει, δεν αντέχω την αναπαράστασή του (έφυγε ο φωτογράφος για λίγους μήνες στο εξωτερικό, αεροδρόμιο Μακεδονία, Βενιζέλος, Γκάτουικ κλπ) - μα αυτό έγκειται σε μία δική μου διάθεση της στιγμής. Είχε και ζέστη, είναι κι η αργία του μήνα... Το σύμβολο: επινόηση για μια ελευθερία μπρος στο κοινό βίωμα. Αν μιλούσε ο Σεφέρης για τον ξεριζωμό δίχως τα σύμβολα, δεν θα άντεχε κανείς να τον διαβάσει.

Ανέμπνευστοι συλλογισμοί. 

Δημοτικό Μεγαλοχώριον
Χριστόφορος Δουλγέρης

Saudade

Η πρώτη λέξη που'μαθα. Η πρώτη λέξη που μου'πε, στο πλακόστρωτο προς το σπίτι. Γελούσα μέσα μου, μας τα'παν κι άλλοι, έλεγα, τα ξέρω και στην ελληνική, έλεγα. Δεν πρωτοτυπούν τόσο πολύ οι πορτογαλέζοι, my darling. Τραυματισμένη σας ήρθα, να ξέρετε. Και δώσ'του να γελώ. Γελούσα καθ'όλη τη διάρκεια. Παρίσι βορράς, Παρίσι νότος. Μα δώσ'του να φυσάει ο άνεμος, κι εγώ να γιορτάζω αχόρταγα, να κοιτώ τις λατίνες και να μαθαίνω να χορεύω κι εγώ έτσι θελκτικά, να παραπατώ μεθυσμένη, απ'το κύμα απ'το κρασί κι από τ'όνειρο, βγαίνοντας από τις μαούνες του Σηκουάνα. Να συλλαβίζω τον ρυθμό της samba μήπως και καταφέρω ποιητικό μέτρο. Τά-τα-τα τα-τα-τα. Και δώσ'του να χτυπάει το agogo, αυτές οι δυο καμπάνες των Γιορούμπα (φυσικά στη σύξευξη της Βραζιλίας με την Αφρική είναι που κατάφερα να βρω κι εγώ τον δρόμο μου).  

Τα θυμήθηκα αυτά, δεν θα τα θυμόμουν, γιατί έχει απόψε αφιέρωμα στις λατίνες ντίβες στο τρίτο πρόγραμμα. Μετά τις χανούμισσες, να κάτι που θα'θελα να'μουν.

Αnne Carson, και το δώρο από την Αθήνα

Short Talk On the Youth at Night 

The youth at night would have himself driven around the scream. It lay in the middle of the city gazing back at him with its heat and rosepools of flesh. Terrific lava shone on his soul. He would ride and stare.

[από τη συλλογή Short Talks]

Blue Note και λίστες αλά High Fidelity

Ποιους ανακάλυψα αυτούς τους μήνες. Τα γράφω στα ελληνικά για το χάζι. Kόκοσκα, Ταρσίλα, Μπάντεν Πάουελ, Πετρουτσιάνι, Ρον Κάρτερ, Γιουρσενάρ. Να τους θυμάμαι με κάτι από τη νιότη μου στις συντροφιές à venir που είθε να μου κρατήσουν. 

Il fait gris

Ιl fait gris à Paris, κι όλο ο νους δραπετεύει κι ονειρεύεται τη Λεωφόρο Νίκης, και ξέρω πως όταν θα'μαι στη Νίκης θα ψάχνω για άλλη χώρα: μοίρα και φύση. Σκέφτομαι την Μάτση, τη γ υ ν α ί κ α ποιήτρια που κάποτε έζησε εδώ κι αφιέρωσε μετά τα γαλλικούλια της στον Ανδρέα Εμπειρίκο, tu m'abysses. Κι η Γιουρσενάρ που τώρα έχω μπρος μου, αφιερώνει τα Διηγήματα της Ανατολής στον ίδιο άνδρα André L. Embiricos, στην πρώτη πρώτη σελίδα τυπωμένο το γνώριμο όνομα. 

Κάθε μέρα περπατώ τη Froidevaux. Κατά μήκος του κοιμητηρίου. Δυό φορές, ίσως και τρεις τέσσερις. Δεν έχω πολλά να πω. Είναι οι λαχτάρες του Μαγιού, που λέει κι η Μάτση, που ασφυκτιούν και περπατούν περίλυπες τέτοιες μέρες γκρίζες. Καρτερώ τα γλυκά απόβραδα.

Δεσμός

Δεν ήξερα ότι όταν 

παύουν να σ'αγαπούν 

παύει κι η γραφή. 

April is the cruelest month

Reading abandoned
Felix Vallotton

τελευταίες αναφορές κι αναμνήσεις

Ο Lee Hazlewood κι η σελήνη. 

Ο Μαύρος Ορφέας κι η Ευριδίκη του, η ταινία του Marcel Camus, κομφετί ολόγυρα.

Aυτή η γειτονιά του Παρισιού, όλες μου οι ανέλπιστες παρέες. Τα κοκκινωπά της φώτα, το βράδυ, που σμίγουν με τον ουρανό, και τα πρωινά στεκόμαστε στο περβάζι προτομή μιας περασμένης φιγούρας. Πώς να ξεχάσει ποτέ κανείς τις πόλεις που του κράτησαν συντροφιά;

Τραγούδα, Lee, αγόρι μου, στις δικές σου εξωτικές ερήμους,

σαν τον φίλο μου τον Μάθιου που χθες μου περιέγραφε πώς διέσχισε πέντε πολιτείες σε δεκατέσσερις ώρες με μία στάση για ανάπαυση σε ένα ερημωμένο diner. Αυτό θα πει μυθολογία ενός τοπίου. Τραγούδα, Lee, αγόρι μου, φέρε μας ό,τι απέμεινε από μια εποχή στην κόλαση, un sejour aux etats-unis. Να ζήσουμε ψηλά βουνά, να ευτυχήσουμε. Τραγούδα, Lee, μην μας πάρει και μας σηκώσει.

The hurt I hurt is nothing like the hurts I've hurt before

The things I feel do not feel like things I've felt before

And the loneliness and the emptiness and the hopelessless are fine

Because some times my cloudy brain remembers for one moment you were mine

Το σαξόφωνο του Τελευταίο Τανγκό a Parigi

Το ψηλοθόλωτο κύμα/ Σιθωνία, Βιέννη, Παρίσι και πάλι πίσω

Είναι η μέρα του Kokoschka σήμερα. 

Στάθηκα μπρος από αυτόν του τον πίνακα, In the Garden II, του 1934. Θέλω να πω τη λέξη 'καταιγισμός' μα χωρίς να ξέρω γιατί ακριβώς. Σταύρωσα τα χέρια. Δεν ήξερα τι ακριβώς ένιωθα εμπρός σ'αυτή την ελαιογραφία. Εστίαση που σ'οδηγεί ερμητικά προς τον νεαρό ή τη νεαρή, λες και τα υπόλοιπα, μαζί με τις ανθρώπινες φιγούρες και τη θάλασσα ανήκουν στο ντεκόρ - ή στο ονειρώδες - ή στην τρυφερή αδιαφορία του κόσμου. Ο θεατής ανήκει στη πρωταγωνιστική φιγούρα, θα χρειαστεί να ταυτιστεί και να αναπολήσει επίσης. Το συνοδευτικό κείμενο εξηγούσε πως πρόκειται για μια ματιά στη ζωή μιας έφηβης και στα πρώτα της ερωτικά ρεμβάσματα. Σημειώνε μάλιστα πως ένα από τα κλειδιά της ανάγνωσης του έργου βρίσκεται στο κοχύλι που ακουμπά η άλλη φιγούρα στο αυτί της πρωταγωνίστριας (ή του πρωταγωνιστή, επιμένω στην αμφισημία ως προς το φύλο. Εξάλλου, δεν είναι άτοπο να ισχυριστεί κανείς πως κάπου μπορούμε να δούμε τη μορφή του καλλιτέχνη, ξανθιά κι εύσωμη). 

Το πρώτο ξύπνημα... Καλοκαίρια στην άκρη της θάλασσας. Κάτω από τα πεύκα. Να αφουγκράζεσαι τη θάλασσα και σύμπαντα τον κόσμο ακουμπώντας το άνοιγμα του κοχυλιού στο αυτί. Ναι, θυμάμαι.

Γράφει ο Σικελιανός τον Αλαφροΐσκιωτο, κάπου είκοσι χρόνια προγενέστερα του Κόκοσκα κι αποσπασματικά θυμάται και διαβάζει κανείς στεντόρεια: 

Ύπνος ιερός, λιονταρίσιος,

του γυρισμού, στη μεγάλη

της αμμουδιάς απλωσιά.

Στην καρδιά μου

τα βλέφαρά μου κλεισμένα·

και λάμπει, ωσάν ήλιος, βαθιά μου...

Bοή του πελάου πλημμυρίζει

τις φλέβες μου·

απάνω μου τρίζει

σα μυλολίθαρο ο ήλιος· 

γεμάτες χτυπάει τις φτερούγες ο αγέρας·

αγκομαχάει το άφαντο αξόνι.

Δε μου ακούγεται η τρίσβαθη ανάσα.

Γαληνεύει, ως στον άμμο, βαθιά μου

και απλώνεται η θάλασσα πάσα.

Σε ψηλοθόλωτο κύμα

την υψώνει το απέραντο χάδι·

ποτίζουν τα σπλάχνα

τα ολόδροσα φύκια,

ραντίζει τα διάφωτη η άχνα 

του αφρού που ξεσπάει στα χαλίκια·

πέρα σβήνει το σύφυλλο βούισμα

οπού ξέχειλο αχούν τα τζιτζίκια.

Mια βοή φτάνει απόμακρα·

και άξαφνα,

σαν πανί το σκαρμό που έχει φύγει,

χτυπάει· είν' ο αγέρας που σίμωσε,

είν' ο ήλιος που δει μπρος στα μάτια μου

- και ο αγνός όχι ξένα τα βλέφαρα

στην υπέρλευκην όψη του ανοίγει. 

Πετιώμαι απάνω. H αλαφρότη μου

είναι ίσια με τη δύναμή μου.

Λάμπει το μέτωπό μου ολόδροσο,

στο βασίλεμα σειέται ανοιξάτικο

βαθιά το κορμί μου.

Bλέπω γύρα. Tο Iόνιο,

και η ελεύτερη γη μου!

Entartete Kunst

Εντυπώσεις μιας πολιτείας. Εντυπώσεις απλώς μιας πόλης, πιο πολύ για την καθιερωμένη άσκηση γραφής, για ένα πρωινό σαν και τούτο, λιακάδας. Ο βορράς της Ευρώπης, αυτή η zone, τοπίο με τα ιδιαίτερά του χαρακτηριστικά και πρώτο πρώτο τον υψηλό, πιο ψηλό από μας, ορίζοντα και τις άγριες κορυφογραμμές, έτσι όπως τις μιμήθηκαν τα μυτερά καμπαναριά των καθεδρικών ναών. Στη Βιέννη ανακάλυψα τον Kokoschka που πιο πολύ ακόμη κι από το έργο του, το θεώρατο και τερατώδες επί χρωμάτων και πταισμάτων, συγκινεί με το πρόσωπό του. Γεωμετρικό, με μεγάλα μάτια, και ρουθούνια που προκαλούσαν τους ζηλόφθονες σχολιαστές τους, τον αποκαλούσαν τέρας με δυο τρύπες στη θέση της μύτης. Ερωτευμένος με τη γυναίκα του Μάλερ, καταδικασμένος κι αυτός για την "εκφυλισμένη τέχνη" του, εξορισμένος σε μια εξορία που περιφρονούσε με όλη του τη ρώμη. Να'τος στα φωτογραφικά του πορτραία, μειδιών, μες στους καμβάδες τους, με θέα τον Τάμεση, η αγέρωχη σκέψη που δεν έχει τίποτα να φοβάται. 

Coucher de soleil à Étretat, Claude Monet, 1883

Le Havre - Étretat

Τι να τη κάνω τη φωτογραφία αν δεν δείχνει το φως; Δεν θέλω να θυμάμαι.

Aix-en-Provence

 

Nîmes - Montpellier

Ημερολόγιο καταστρώματος